de vizitantoj de tiu ĉi paĝaro :
Ĉu reviviĝas Esperanto en Odeso kaj Odesa regiono?Cerbomado ĉe Verda lampo Apogeo (1917-1938) Prefaco — Antaŭhistorio — Apogeo — Stagno — Renaskiĝo — La milito
Historio de e-movado dum unuaj jaroj de Soveta Reĝimo, prefere pri Odeso (1920-1938) Feliĉe, post la Unua mondmilito Esperanto ne nur konservis siajn pozicijon, ankaŭ sukcesse plu disvolviĝis, precipe en la spaco de iama Russia imperio. En junio 1921 en Petrogrado dum la Tria Tutrusia Kongreso de esperantistoj estis fondita Sovetlanda Esperantista Unio — SEU. Plej grava celo de agado de SEU estis deklarita propagando de la sovetvivmaniero, atingaĵoj de la revolucio, ideoj de komunizmo. Iom post iom SEU iĝis la organizaĵo, kiu strukture kaj ideologie estis analoga al Komunista partio de USSR. En komence de aŭgusto 1921 kontraŭe al la «burĝa» UEA fondiĝis internacia laborista movado Sennacieca Asocio Tutmonda — SAT. Multaj sovetaj esperantistoj iĝis aktivaj SAT'anoj, ili estis pli multaj ol membroj de UEA. En aŭgusto 1926 en Leningrado triumfe pasis la Sesa Kongreso de SAT. Omaĝe al ĝi en USSR estis emisiita la memoriga poŝtmarko. La kongreskunsidoj okazis en la Tavria palaco, kaj la honora prezidanto de la Kongreso estis A. Lunaĉarskij, skribe espriminta apogon al Esperanto. En Sovet Unio dum 20-30 jaroj de la dudeka jarcento estis eldonataj esperantaj libroj, revuoj, funkciis esperanto-rondetoj, laboris radio-elsendoj.
Oni stimulis kontaktojn kun eksterlandanoj.
Dum tiu tempo esperanto-movado en Odeso akiras novan forton. Samtempe en Odesa politeknika instituto la grupo da studentoj gvidata de E.Ajsberg studis Esperanton. Funkciis la supera pedagogia esperanto-kurso, kies direktoro estis Ŝahoviĉ. La lingvon instruis V.Vozdviĵenskij kaj E.Ajsberg. S.Rublev prelegis pri interlingvistiko. Surbaze de la kurso poste estis fondita la instituto de fremdaj lingvoj. En 1922-1936 en Odeso propagandis Esperanton la Literaturo-scienca rondeto loSoRo, organizita de H.Danovskij.
En lia rondeto esperantistiĝis V.Sutkovoj, S.Rublev, N.Sigal kaj aliaj.
En 1934 Steinberg N.S. kune kun V.P. Ivanov, laŭ instrukcio de la urba komitato de esperantistoj, organizis ekspozicion en la Palaco de Maristoj. en Odesointernaciaj komunikadoj kaj tiu ĉi ekspozicio estis sen socipolitika enhavo.
Proksimume dum la sama tempo la edukatoj de la infanejo Kominterno korespondis kun hispanaj amikoj per Esperanto.
En la odesa lernejo № 50, nome de Leo Tolstoj, laŭ decido de pedagogia konsilantaro, Esperanto fariĝas deviga lernobjekto en tri superaj klasoj (5, 6, 7).
Instruis ĝin V.Vozdviĵenskij, la profesia instruisto pri geografio (aŭ matematiko??).
Tiutempe en Ukrainio la esperanto-movadon koordinis Tutukrainia komitato de Esperanto (1925-1938) kiel filio de SEU – Soveta Esperantista Unio. Post daŭra militaga interrompo rekomenciĝis eldono de revuo «Ukraina Stelo” (1922-1930). Sur paĝoj de la revuo estis presitaj la verkoj de T.Ŝevĉenko, I.Franko, O.Kobilanskaja, V.Stefanik, L.Ukrainka, M.Kocjubinskij, popolaj kantoj, satiraj kanzonetoj, la artikoloj pri kreado de ukrainaj verkistoj. Ĝis 1920 funkciis “Teritoria societo de ukrainaj esperantistoj «Поступ» (“Progreso”), fondita en 1910. En 1922 estis eldonita la ukraina-esperanto vortaro. En 1923 komenciĝis regulaj esperanto-elsendoj (Ĥarkovo) En 1927-1932 en Ĥarkovo estas eldonata ĉiumonata pedagogia revuo «Шлях освіти” (“La vojo de edukado”). Tamen rilatoj inter SAT kaj SEU iom post iom difektiĝis, ĉar SAT estis projektita kiel organizaĵo, unuiĝanta subtenantojn de politikaj partioj de ĉiuj fluoj de maldekstra socialista orientiĝo – inter ĝia membraro (krom komunistoj) estis anarhistoj, trockistoj kaj aliaj, anonsitaj en USSR “nocaj elementoj”. Ne estis sukcesaj la provoj de SEU-estraranoj forigi el SAT ĉiujn alipensulojn kaj subigi SAT'n al komunistoj, Tamen tio kaŭzis la skizmon.
Difinitive la skizmo formiĝis en aŭgusto 1932, kiam dum la fondokusido en Berlino estis fondita la Internacio de proletaj esperantistoj (IPE), kies la plej granda sekcio iĝis SEU.
Tiuj eventoj poste rezultigis la tragikajn postsekvojn por multaj sovetaj esperantistoj. La hieraŭaj amikoj subite iĝis politikaj malamikoj. Ne multaj rimarkis la komenciĝintajn ŝanĝojn de la ŝtata politiko. En la lando comencis efektiviĝi principo: “Kiu ne estas kun ni, tiu estas kontraŭ ni”, eksplodis la spionmania epidemio. En tiuj cirkonstacoj SEU iom post iom reduktis sian eksteran agadon, koncentriĝante pri la interna, alvokante esperantistojn “unuiĝi ĉirkaŭ la komunista partio, kiu senvualigas trockisto-faŝistajn bandojn. Indas noti, ke ekde la apero de Esperanto, ĝiaj adeptoj troviĝis sub la rigora kontrolo de ŝtata potenco: de la caraj ĝendarmoj, ankaŭ la sovetaj ĈK-anoj. Eĉ pli atente la ŝtata potenco komencis kontroli esperantistojn post la skizmo inter SAT kaj SEU, precipe la SAT-anojn, tamen la konvena tempo por agi kontraŭ ili ankoraŭ ne venis – estis pli aktualaj taskoj. Ekde 1935 jam okazis amasaj arestoj de “malamikoj de la popolo”; ĉiuj prizonoj estis plenplenaj. En diversaj urboj de Sovet Unio estis arestitaj multaj germanaj, polaj, hungaraj, aŭstraj kaj aliaj rifuĝintoj, precipe, komunistoj. Al Gitler, kiu akiris la potencon, ankaŭ al Stalin, pliseveriginta la kontrolon, esperantistoj ne plu estis bezonataj. La sovetiaj esperantistoj estis proklamitaj fremdlandaj spionoj, la plej agemaj estis arestitaj kaj prefere pafmortigitaj. Ernest Drezen en aŭgusto 1936 lasis la postenon de Ĝenerala Sekretario CK SEU, tamen la 17 de aprilo 1937 li estis arestita, akuzita pro spionado, kontraŭrevolucia agado, kaj la 27 de oktobro 1937 li estis pafmortigita. La jaro 1937 iĝis kriza por multaj esperantistoj, inkluzive odesanojn. La 17-21-an de februaro 1938, kiam estis arestitaj ĉiuj SEU-funkciuloj, SEU ĉesis funkcii. Ĉar la arestoj realiĝis plejparte en grandaj urboj, gravaj industriaj aŭ fervojaj centroj, la esperantistoj, loĝintaj en provinco, restis ne tuŝitaj
Tamen mi devas substreki, ke oficiale la esperanto-agado en nia lando (SU) neniam estis malpermesita. Ĝi ĉesis “per si mem”. Kulminis la degradiĝon de esperanto-movado kaj determinis la stagnadon de esperanto-evoluo la Dua mondmilito. Do: Prefaco — Antaŭhistorio — Apogeo — Stagno — Renaskiĝo — La milito
|
|||||||||